Bireysel Emeklilik Sistemi Neyi Amaçlar?

Bireysel Emeklilik Sistemi Nedir?

Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) bireylerin aktif çalışma hayatları boyunca düzenli tasarruf yaparak bu birikimlerini uzun vadeli yatırımlara yönlendirmelerini ve emeklilik dönemlerinde ek bir gelir elde etmelerini sağlamayı amaçlayan özel bir emeklilik sistemidir. BES, sosyal güvenlik sisteminin tamamlayıcısı olarak işlev görür ve bireylerin yaşam standartlarını korumalarına yardımcı olur.

Bireysel Emeklilik Sistemi Neden Gerekli?

Türkiye, çok uzun yıllar genç nüfusuyla tanınıyordu. Ancak giderek daha hızlı bir şekilde yaşlanan toplumlar arasına katıldık. Türkiye’de yaşlı nüfusun toplam nüfusa oranı 2024 'te yüzde 10,2'ye çıkarak BM kriterlerine göre ‘yaşlanmakta olan ülke’ statüsünde yer almaya başladı.

Yaşlanan nüfus için toplumsal ve bireysel ölçekte hazırlık yapmak çok önemli. Ekonomimizin, hukuk ve sosyal güvenlik sistemlerimizin, kentlerimizin ve en önemlisi vatandaşlarımızın yaşlanma sürecine hazırlığı çok önemli. Artan yaşlı nüfus ve yükselen refah beklentileri, ülkelerin sosyal güvenlik sistemlerinin finansal sürdürülebilirliğini risk altına sokmaya başladı.

Tüm bunlar dikkate alındığında ülke tasarruflarının büyümesi açısından BES’in önemi de günden günde artıyor. Biz bir Bireysel Emeklilik ve Hayat Sigortası alanında faaliyet gösteren bir ecente olarak, ülke tasarruflarının artması ve bireylerin yaşlılık dönemine finansal hazırlık yapmaları konusunda misyonumuzu yerine getiriyoruz diyebiliriz.

Bireysel Emeklilik Sistemi Neyi Amaçlar?

• Bireylerin emeklilik döneminde ek gelir elde etmesini sağlayarak refah seviyesini yükseltmek.
• Ekonomiye uzun vadeli kaynak yaratmak.
• İstihdamı artırmak.
• Ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak.

Bireysel Emeklilik Sistemi Şartları

BES’ten emekli olabilmek için aşağıdaki iki şartın sağlanması gerekmektedir:

1. Sistemde en az 10 yıl kalmak.
2. 56 yaşını doldurmuş olmak.

Bu şartları sağlayan katılımcılar, birikimlerini aşağıdaki yöntemlerle değerlendirebilir:

• Birikimlerinin tamamını veya bir kısmını toplu ödeme olarak alabilirler.
• BES’te kalarak birikimlerini belirledikleri geri ödeme planına göre kademeli olarak alabilirler.
• Birikimlerinin bir kısmı veya tamamı ile yıllık gelir sigortası satın alarak düzenli gelir elde edebilirler.

Emeklilik hakkı elde etmeden sistemden ayrılmak mümkündür, ancak devlet katkısı hak ediş oranı ve stopaj kesintileri açısından bazı dezavantajları bulunmaktadır.

Bireysel Emeklilik Sisteminin Gelişimi

Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu, 7 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe girmiş, sistem 27 Ekim 2003 tarihinde fiilen uygulanmaya başlamıştır. Bugün itibarıyla 20 yılı aşkın süredir faaliyet gösteren sistem, zaman içinde önemli gelişmeler kaydetmiştir.

BES’in olgunluk düzeyini belirleyen unsurlar şunlardır:

• Güçlü bir mevzuat altyapısının oluşturulması.
• Katılımcıların haklarının ve yükümlülüklerinin net şekilde tanımlanması.
• Fon yönetimi süreçlerinde şeffaflık sağlanması.
• Gözetim ve denetim mekanizmalarının oluşturulması.

Sistem, günün ekonomik koşullarına göre sürekli kendini yenileyerek gelişmiştir. Öne çıkan gelişmeler şunlardır:

• 2013 yılında devlet katkısının devreye girmesi.
• 2022 yılında devlet katkısının %25’ten %30’a çıkarılması.
• Fon çeşitliliğinin artırılması.
• BEFAS platformu ile serbest fon seçimi imkânı sağlanması.
• Fon dağılım değişikliği hakkının artırılması.
• 18 yaş altındaki bireylerin sisteme dahil edilmesi.

Bireysel Emeklilik Sistemi Güncel Veriler

Bireysel Emeklilik Sistemi’nin mevcut durumu:

• Gönüllü BES’te katılımcı sayısı 9 milyonu aşmış olup, toplam fon büyüklüğü 1 trilyon TL seviyesine ulaşmıştır.
• 18 yaş altı katılımcı sayısı 1,2 milyonu aşmış, 1,3 milyon sözleşme oluşturulmuş ve yaklaşık 22 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşılmıştır.
• Otomatik Katılım Sistemi’nde yürürlükte olan 11 milyon civarında emeklilik sertifikası bulunmakta ve toplam fon büyüklüğü 75 milyar TL’yi aşmıştır.

Yeni Uygulamalar: Kısmi Ödeme ve Alacağın Devri

Son dönemde BES’e katılımcıların ihtiyaçlarına yönelik iki yeni uygulama eklenmiştir:

1. Kısmi Ödeme Uygulaması (1 Temmuz 2023 itibarıyla yürürlüğe girdi):

• Katılımcının sistemde en az 5 yıl bulunması gerekmektedir.
• Belirli bir birikim tutarına ulaşılması gerekmektedir.
• Üç koşulda kısmi ödeme talep edilebilir: konut alımı, evlilik, doğal afet nedeniyle mağduriyet.
• Başvurular için gerekli belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir.

2. Alacağın Devri Uygulaması (Haziran 2023 itibarıyla yürürlüğe girdi):

• BES birikimleri, kredi kullanımı sırasında bankalara teminat olarak gösterilebilir.
• Katılımcılar, BES hesaplarını teminat göstererek daha uygun faiz oranları ile kredi kullanabilirler.
• Bu sayede hem acil nakit ihtiyacı karşılanmakta hem de BES birikimleri korunmaktadır.

Sonuç olarak, BES’in gelişen yapısı, bireylerin tasarruflarını güvenli bir şekilde değerlendirmelerine ve emeklilik dönemlerinde ek gelir elde etmelerine yönelik fırsatlar sunmaya devam etmektedir.